مشكلات زيست محيطي

مشكلات زيست محيطي

كمتر از يك هفته پيش 11 هزار دانشمند شرايط اقليمي زمين را اضطراري خواندند. اين خبر روي خروجي بسياري از خبرگزاري ها قرار گرفت و به تيتر اول بسياري از سايت ها تبديل شد. اما اين اعلاميه به اندازه گزارشات علمي «هيئت بين دولتي تغيير اقليم» (IPCC) بار علمي ندارد. پيش از اين دو اعلاميه ديگر منتشر شده بودند كه هر كدام از كاستي هايي رنج مي بردند.

اين سند «دانشمندان جهان شرايط اقليمي زمين را اضطراري مي دانند» نامگذاري شده و در ابتداي آن عبارت: «ما، با امضاي بيش از 11 هزار دانشمند از سراسر جهان، به طور واضح و مبرهن شرايط اقليمي زمين را اضطراري مي دانيم»، نوشته شده است.

 



 

مشكل از اينجا آغاز مي شود كه واژه «اضطراري»، واژه اي فني نبوده و خواننده انتظار دارد دانشمنداني كه اين سند را ايجاد كرده اند، اين كلمه را متناسب با اوضاع وخيم زمين، بيشتر شرح دهند. ولي تا انتهاي سند ديگر از اين كلمه استفاده اي نشده و تنها به طور مكرر گفته مي شود كه شرايط زمين اضطراري است.

در لا به لاي سند، به پديده هاي نگران كننده اي همچون گرما، آب شدن يخ ها، افزايش توليد گوشت و سفرهاي هوايي اشاره مي شود. همه اين ها در تغييرات اقليمي نقش داشته و يا نشانه آن هستند. اين موارد نشان مي دهند تلاش هاي بشر براي كاهش روند گرم شدن زمين كافي نبوده اند. دانشمندان اين مشكلات را به طور مفصل با ادبيات علمي توضيح داده اند، اما بسياري از اين پديده ها بيش از يك قرن است كه وجود داشته اند و معلوم نيست چطور به طور ناگهاني به عاملي براي گرم شدن زمين تبديل شده اند.

 

 

 

در اين سند به شكل عجيبي روي مسائل اقتصادي هم تمركز شده است؛ در حاليكه لزوماً ارتباطي با تغييرات اقليمي ندارند. در جايي از آن نوشته شده: «اهداف ما بايد از رشد توليد ناخالص داخلي و دنبال كردن فراواني، به پايداري اكوسيستم و بهبود سلامتي انسان ها از طريق اولويت بندي نيازهاي اوليه و كاهش نابرابري ها تغيير پيدا كند.»

اين موضوع عجيب است چون دو مورد از عواملي كه در سند مثبت جلوه داده شده اند، (كاهش نرخ باروري و افزايش قيمت كربن)، تاثيرپذيري زيادي از اقتصادهايي دارند كه افزايش توليد ناخالص داخلي در آنها بالاست.

اعلاميه مذكور فارغ از اينكه 11 هزار دانشمند آن را امضاء كرده اند، بار علمي ندارد. اين سند در ژورنالي به نام BioScience منتشر شده كه توسط اجتماعي حرفه اي از زيست شناسان تهيه شده است. اما معروفيت اين ژورنال در انتشار مقالات و بحث ها در كنار بررسي هاي دقيق علمي است و به نظر مي رسد اين سند در دسته «مقالات» جاي مي گيرد.

 

 

 

اولين اعلاميه دانشمندان در مورد مشكلات زيست محيطي توسط «اتحاديه دانشمندان نگران» (Union of Concerned Scientists) سال 1992 در قالب نامه اي سرگشاده منتشر شد. سال 2017، گروهي ديگر از دانشمندان اعلاميه اي تحت عنوان «اخطاريه دوم» بدون مشاركت اتحاديه مذكور منتشر كردند.

اعلاميه جديد از لحاظ ساختاري شباهت زيادي به سند سال 2017 دارد؛ اين تشابه به اين دليل است كه توسط سه نفر از افرادي نوشته شده كه اعلاميه قبلي را نوشته بودند. هر دو اعلاميه در ژورنال BoScience منتشر شده اند كه نشان از وابسته بودن اخطاريه فعلي به اخطاريه سال 2017 دارد.

تفاوت اصلي اعلاميه سال 2017 در اين بود كه توسط بيش از 15 هزار دانشمند امضا شده بود و تغييرات آب و هوايي در آن اصلي ترين موضوع نگراني محسوب مي شد. در اعلاميه سال 2017 به دليل اشتياق فراوان دانشمندان به امضاي سند، متوليان آن تصميم به تشكيل «اتحاديه دانشمندان جهان» (Alliance of World Scientists) را گرفتند.

همين اتحاديه نيز پشتيبان سند جديد بوده و با مراجعه به وب سايت آن در كنار قديمي بودن رابط كاربري، در بيشتر صفحه ها به تم اضطرار و رفتار ضد تجاري اتحاديه مذكور به چشم مي خورد.

 

 

 

تغييرات آب و هوايي مشكلات متعددي را براي بشر به وجود آورده و اوضاع در آينده از اين هم بدتر خواهد شد. تا اينجا نيز تلاش هاي بشر براي كاهش آن موفقيت آميز نبوده است. اين سند فارغ از جنبه اضطراري، به درستي ديد دانشمندان در مورد تغييرات اقليمي را منتقل مي كند ولي امضاي چندين هزار نفري به آن مشروعيت نمي دهد.

در حال حاضر كمپيني متشكل از 30 هزار دانشمند به وجود آمده كه مي گويند نبايد از تغييرات اقليمي نگران شد. باورهاي اين كمپين اشتباه بوده و بار علمي ندارد؛ ولي به دليل تعداد زياد حاميان، پاي آن به كنگره باز شد. مشكل اصلي اين است كه با تمركز روي اعداد، اين سند و جنجال رسانه اي به راه افتاده پيرامون آن، خود را در معرض خطر تبديل شدن به كلافي سردرگم قرار مي دهند.

 

 

 

بعد ضد تجاري اين اعلاميه نيز مشكلات متعددي را به وجود مي آورد. اين سند ساده ترين جنبه موفقيت يعني دراز كردن دست دوستي به طرف سياستمداران، اقتصاددانان و مديران شركت ها را ناديده گرفته است. حاميان اين اعلاميه بايد به كشورهايي كه به دنبال افزايش توليد ناخالص داخلي خود هستند نيز توجه كنند؛ چون به كمك آن نه تنها وضعيت معيشتي شهروندان رو به بهبودي مي رود بلكه با ثروتمند شدن آنها توانايي سرمايه گذاري در فناوري هاي لازم براي كمك به محيط زيست فراهم مي شود.

جدا كردن تغييرات اقليمي از فعاليت هاي تجاري نيز بسيار سخت بوده و براي كمك به محيط زيست به افزايش بي حد و حصر ظرفيت ها براي توليد پنل هاي خورشيدي، توربين هاي بادي و اتومبيل هاي برقي نياز داريم.

با توصيفات فوق به نظر مي رسد دانشمنداني كه اين سند را امضا كرده اند چشمان خود را روي كاستي هاي آن بسته اند.